---

تقریبا همه ی رانندگان اتومبیل ها از نحوه عملکرد روغن موتور و زمان تعویض آن بر اساس کیلومتر کارکرد ماشین خود اطلاعات کافی دارند، ولی سیالات مهم دیگری در اتومبیل مورد استفاده قرار می گیرد که همه ی آن ها وظایف خیلی حساس و دقیقی را بر عهده دارند؛ در صورتی که در عملکرد درست هر یک از این سیالات اختلال ایجاد شود حوادث تلخی را به همراه خود خواهد داشت.

---

از جمله این سیالات کاربردی می توانیم به روغن هیدرولیک، روغن گیربکس یا واسکازین و روغن ترمز اشاره کنیم. آیا تا به حال در ذهن خود با این پرسش ها مواجه شده ‌اید که زمان تعویض روغن هیدرولیک و مایع ترمز چه موقعی می باشد؟ عمر مفید این سیالات در حال کارکرد در اتومبیل چه مدت می باشد؟ آیا روغن هیدرولیک تازه در نرمی و عملکرد فرمان موثر است ؟ آیا روغن ترمز تازه در قدرت ترمزگیری تاثیر دارد؟ آیا تعویض روغن گیربکس در نرمی و بی‌صدا کار کردن گیربکس تاثیر دارد؟ چطور می ‌توان پی برد که این سیالات خواص فیزیکی و شیمیایی خود را از دست داده اند و یا به اصطلاح فاسد شده‌اند؟ در این مقاله قصد داریم به بخشی از این ‌گونه سوال ها پاسخ داده شود.

1 - روغن هیدرولیک

اتومبیلی که دارای فرمان هیدرولیکی می باشد، به یک منبع انرژی برای کمک به راننده در زمان پیچیدن و دور زدن مجهز می باشد. بیش تر فرمان ‌هایی که از چنین منبع انرژی برخوردار هستند هیدرولیکی می باشند. زمانی که راننده غربیلک فرمان را می‌ چرخاند، پمپ هیدرولیک، روغن مربوطه را تحت فشار به سیستم فرمان اتومبیل انتقال می ‌دهد تا به واسطه اهرم ‌بندی مناسب، لاستیک ها ها به راحتی به طرفین گردش داشته باشند. روغن هیدرولیک مثل سایر روغن ها از ترکیب روغن پایه و مواد افزودنی تولید شده است که قادر است با توجه به نوع روغن پایه و مواد افزودنی، کاربردهای گوناگونی در سیستم های گوناگون داشته باشد. 

روغن هیدرولیک را می ‌توان پرمصرف ‌ترین روغن صنعتی نامید، از این ‌رو با توجه به مصرف بالا و کاربردهای گوناگون و شرایط کاری مختلف، این روغن هم از تنوع زیادی برخوردار می باشد. در حقیقت روغن هیدرولیک در یک سیستم نقش انتقال ‌دهنده انرژی را بر عهده دارد و اگر این روغن دچار مشکل گردد، این وظیفه به خوبی انجام نپذیرفته و سیستم با مشکل یا توقف در عملکرد روبه رو می گردد. به طور کلی وظایفی که از یک روغن هیدرولیک انتظار می رود، روان‌ کاری، انتقال نیرو، کاهش اصطکاک و سایش، حفظ و نگه داری در برابر زنگ ‌زدگی اجزای سیستم و سازگاری با تمام اجزای سیستم می باشد. روغن ‌های هیدرولیک به ‌شدت به آلودگی هایی که وارد آن‌ ها می گردند حساس بوده و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن‌ها بر اثر آلودگی و ایجاد شرایط سخت کاری تغییر می کند. 

بیش‌تر افراد بر این اعتقادند که روغن هیدرولیک هم باید مانند روغن موتور، زمان و یا کیلومتر کار‌کرد مشخصی داشته باشد، در حالی‌ که این موضوع در روغن‌های صنعتی و به خصوص روغن هیدرولیک به تنوع امکانات، شرایط متنوع کارکرد و نوع کاری که روغن در سیستم انجام می‌دهد بستگی دارد، از این رو نمی توان برای تمام انواع روغن‌های هیدرولیک مورد استفاده در اتومبیل های متنوع زمان کارکرد یکسانی را تعریف کرد و آن را مبنای کار سیستم قرار داد. روغن های هیدرولیک به طور کلی دارای افزودنی‌هایی می باشند که امکانات هیدرولیک را در براب سایش، خوردگی و اصطکاک حفظ و نگه داری می ‌کنند. افرودنی‌های این نوع روغن معمولا چند منظوره می باشد و میزان آن‌ها در روغن هیدرولیک نباید به هر علتی کم شود. تغییر در وضعیت روغن هیدرولیک به واسطه تیره شدن یا مات شدن ظاهری رنگ آن، استشمام بوی سوختگی از روغن، تغییرات در گرانروی یا ویسکوزیته و همچنین کف کردن آن قابل تشخیص می باشد. 

ادامه کار با روغن اکسیدشده نیز موجب تشدید سایش در تجهیزات متحرک و به وجود آمدن مشکل در سیستم فرمان اتومبیل می گردد که باعث شدن اجتماع لجن در مخزن و لوله‌ها می شود. در صورتی‌ که هیچ کدام از علامت های فوق در روغن هیدرولیک دیده نشود، پیشنهاد می ‌شود بر طبق پیشنهاد شرکت سازنده و کارشناسان اتومبیل، این روغن بعد از هر 120 هزار کیلومتر رانندگی با اتومبیل به صورت کامل عوض شود. در ضمن به این نکته هم باید توجه کنیم که هیچ وقت روغن‌های هیدرولیک حتی با ویسکوزیته مساوی را نباید با هم مخلوط کنیم.

2 - روغن گیربکس

یکی از روغن‌هایی که در اتومبیل استفاده می‌شود، روغن دنده یا واسکازین می باشد. واسکازین کلمه روسی روغن دنده (Gear oil) میباشد. واسکازین ها در گیربکس و دیفرانسیل اتومبیل مورد مصرف قرار می گیرند و با روغن موتور تفاوت دارند. روغن دنده دارای مواد افزودنی مخصوصی می باشد که از چرخ ‌دنده‌ها و متعلقات آن‌ها در برابر فشار وارده نگه داری و حفاظت می‌کند. روغن دنده مخصوص دیفرانسیل چون در شرایط سخت ‌تری کار می ‌کند، اغلب از روغن دنده گیربکس قوی ‌تر می باشد. این روغن‌ها هم مثل روغن موتور بر اساس سطح کیفیت (API) و ویسکوزیته گرانروی (SAE ) طبقه‌بندی می ‌شوند. این روان‌ کار دارای گرانروی خیلی کمی (حتی در دماهای پایین) می باشد و با فلزات موجود در جعبه ‌دنده (فولاد و آلیاژهای مس) سازگاری مناسب دارد. 

واسکازین هم مثل دیگر روغن‌ها احتیاج به تعویض دارد که تعویض به ‌موقع آن موجب روان کارکردن گیربکس، بالا بردن عمر مفید قطعات، کم شدن درجه حرارت گیربکس، کاهش سر و صدا و در آخر بهتر شدن عملکرد آن می گردد؛ کیلومتر تعویض آن هم بستگی به نوع روغن و گیربکس اتومبیل و شرایط مختلف آب و هوایی و کارکرد آن دارد. معمولا هم ‌زمان با تعویض دیسک و صفحه کلاچ، واسکازین هم تعویض می گردد. با فرض متوسط عمر سیستم کلاچ اتومبیل با در نظر گرفتن ترکیبی از رانندگی در داخل شهر و جاده حدود 100 هزار کیلومتر کارکرد باشد، پس در هر بار عوض کردن دیسک و صفحه کلاچ که با باز شدن کامل گیربکس همراه می باشد، این سیال هم تعویض می گردد. 

این موضوع در رابطه با اتومبیل های دارای گیربکس اتوماتیک کاملا متفاوت می ابشد. عملکرد این نوع گیربکس‌ها هیدرومکانیکی است و با استفاده از فشار روغن و تنظیم مقدار فشار آن، نیروی لازم را از موتور به چرخ‌ها انتقال می دهد. تعویض دنده‌ها از طریق تغییر مسیر و کنترل فشار جریان روغن در گیربکس توسط شیرهای الکترونیکی (شیر برقی) انجام می‌ شود. تمام این اعمال و کنترل قسمت‌های گوناگون به واسطه ی نرم‌ افزاری که بر روی واحد الکترونیکی گیربکس (EGS) نصب شده است انجام می پذیرد. 

در داخل گیربکس‌های اتوماتیک AL4 که در خانواده 206 دیده می ‌شود، از روغن مخصوصی استفاده می شود که در اصطلاح به روغن‌های مادام‌ العمر (Lifetime) معروف هستند. منظور از این اصطلاح این نیست که هیچ موقع احتیاج به تعویض نخواهند داشت، بلکه حکایت از مدت زمان زیاد کارکرد آن‌ها دارد. 

روغن گیربکس بر اثر ورود ذرات گرد و غبار از منافذی که روغن از آن‌ها به خارج نشت می‌ کند و همچنین کارکردن دراز مدت روغن در دمای بالا به سرعت دچار استهلاک شده و باعث از بین رفتن خاصیت اولیه آن می گردد.

3 - مایع ترمز

مایع ترمز یا در اصطلاح عامه، روغن ترمز توسط اکثر رانندگان امروزی مورد بی توجهی می گیرد و با وجود اهمیت بالای آن متاسفانه درصد زیادی از رانندگان و حتی تعمیرکاران لزومی به تعویض آن نمی‌ بینند. مایع ترمز در سطوح کیفی خاصی تولید می گردد و بر اساس کد استانداردی که از سوی اداره حمل و نقل امریکا برای روغن ترمزها تعیین شده است سه نوع روغن ترمزDOT5 ،DOT4 و DOT3 در وسایل نقلیه مورد استفاده قرار می ‌گیرد. شماره DOT بزرگ‌تر نشان‌دهنده بالاتر بودن دمای جوش روغن ترمز و در نتیجه کیفیت بالاتر و تحمل بیشتر آن می باشد. 

روغن ترمز DOT3 بر پایه ترکیبات پلی‌الیفاتیک با نقطه جوش حداقل 369 درجه فارنهایت، DOT4بر پایه استربورات با نقطه جوش حداقل 414 درجه فارنهایت و DOT5تشکیل شده از پلی ‌دی‌ متیل‌ سیلوکسان بر پایه سیلیکون یا نقطه جوش حداقل 468 درجه فارنهایت است. از میان استانداردهای ذکر شده، انواع DOT3 و DOT4تقریبا عملکرد مثل همی دارند، اما نقطه جوش DOT4 بالاتر است. اما DOT5 کاملا یا این دو تفاوت دارد و جاذب رطوبت نمی باشد و تنها باید در سیستم هایی استفاده گردد که تایرها و درزبندی‌ها با آن سازگار باشد، چرا که در غیر این صورت سیستم دچار خوردگی و نشتی می گردد. 

میانگین دمای جوش مایع ترمز بعد از سه سال کارکرد، به علت جذب رطوبت، تا حد خطرناکی پایین می ‌آید. درصد زیادی از کارشناسان بر تعویض مایع ترمز هر یک یا دو سال یک دفعه بر اساس شرایط کارکرد اتومبیل تاکید دارند منطق آن‌ها بر اساس این حقیقت می باشد که مایع ترمز با پایه گلیکولی، رطوبت وارد شده به سیستم را جذب می‌ نماید و مایع ترمزی که رطوبت را جذب کرده باشد باعث ایجاد ترک‌های میکروسکوپی در سیستم ترمز و در نتیجه نشتی و ورود هوا می گردد. این نقص و ایراد در مناطق آب و هوایی مرطوب بیش ‌تر قابل مشاهده می باشد. مایع ترمز اتومبیل ها فقط پس از یک سال، به طور میانگین دو درصد رطوبت جذب می کنند؛ پس از 18ماه سطح آلودگی می‌تواند بالاتر از سه درصد باشد و بعد از چند سال آلودگی مایع ترمز به هفت تا هشت درصد رطوبت می ‌رسد. بالا رفتن میزان رطوبت باعث به وجود آمدن حباب‌های بسیار ریزی در مایع ترمز می گردد.تحقیقات و بررسی‌ها نشان می ‌دهد که سیستم ترمز چرخ ‌های جلوی اتومبیل که خطوط انتقال نیمه ‌فلزی دارند، گرمای بالاتری نسبت به چرخ‌ های عقب تولید می‌ نمایند؛ این دمای بالا نیازمند مایع ترمزی می باشد که بتواند آن را تحمل کند. 

این نوع سیالات چون پایه گلیکولی دارند، خاصیت جذب آب و رطوبت در آن‌ها وجود دارد تا بتوانند رطوبت موجود در سیستم را جذب کنند تا از پوسیدن سیستم ترمز و از بین رفتن مدارها جلوگیری شود ولی هر ماده ای که چنین ویژگی ای دارد بالاخره به نقطه اشباع هم می ‌رسد و در این هنگام رطوبتی که وارد سیستم می ‌شود برای روغن ترمز قابل جذب نمی باشد و این رطوبت امکان دارد در بخش های مختلف سیستم جمع و موجب پدید آمدن اشکال شود و پس از مدتی موجب فاسد شدن روغن ترمز گردد. در آن صورت دمای جوش روغن پایین می آید و در شرایطی که ترمزهای پی در پی یا شدید گرفته می ‌شود روغن ترمز به جوش آمده و باعث به اصطلاح خالی شدن ترمز می گردد. در نتیجه توصیه می‌شود روغن ترمز حداقل هر دو سال یک بار و یا ۶۰هزار کیلومتر به طور کامل از سیستم تخلیه و تعویض شود.

#هیدرولیک_گیربکس  #روغن_ترمز #گیربکس #روغن_هیدرولیک #روغن_موتور #روغنموتور #فیلترروغن # فیلتر_روغن

گیربکس CVT و تفاو ت آن با گیربکس معمولی

گیربکس های CVT

---

CVT یا Continuously Variable Transmission به معنای سیستم انتقال نیروی متغیر می باشد. اولین CVT در سال 1986 ثبت شد.  تکنولوژی این نوع گیربکس در سال‌های اخیر پیشرفت قابل توجهی داشته تا جایی که در عصر حاضر چندین کارخانه اتومبیل سازی از جمله جنرال‌ موتورز، آئودی، هوندا و نیسان از این تکنولوژی در اتومبیل های جدید خود بهره برده اند و برنامه تحقیقات وسیعی را هم برای بهتر شدن بازده این نوع گیربکس در دستور کار دارند. 

زمانی که در یک ماشین و در شرایط معمولی راننده اقدام به عوض کردن دنده می‌ کند این عمل در گیربکس سبب درگیر شدن دو چرخ دنده با اندازه‌ها و تعداد دندانه‌ های گوناگونی می گردد. 

درگیر شدن این چرخ دند‌ه‌ های مختلف موجب پدید آمدن ضریب دنده‌ های مختلف (متناسب با تعداد دندانه‌ها و اندازه ی قطر چرخ دنده) می گردد و گشتاور و دور مطابق با این ضریب دنده از موتور به چرخ ‌ها انتقال پیدا می کنند.

این نوع درگیری چرخ دنده‌ها در گیربکس های دستی به کار برده می شود که در نمونه‌ های خودکار این نسبت دنده‌ها به وسیله درگیر شدن چرخ دنده های خورشیدی و سیاره‌ای و قفسه نگه دارنده و چرخ دنده رینگی ایجاد می گردد اما در جعبه دنده‌های CVT خبری از این چرخ دنده‌های خورشیدی و سیاره‌ای و... نمی باشد چرا که تکنولوژی و فرآیند جدیدی در حال رخ دادن در زیر پوسته این سیستم‌های انتقال نیرو می باشد. 

اصول کار سیستم انتقال قدرت  CVT

بخش های اصلی تشکیل دهنده سیستم انتقال قدرت از نوع CVT عبارت اند از پولی ورودی (محرک)، پولی خروجی (متحرک) و تسمه مخصوص از نوع فلزی یا پلاستیکی. 

هر یک از پولی‌های محرک و متحرک (ورودی و خروجی) از دو مخروط.... ادامه مطلب